Bangladeş’in Bağımsızlık Mücadelesi: Pakistan’dan Ayrılışın Tarihi
Bangladeş, 1971 yılında Pakistan’dan ayrılarak bağımsızlığını ilan etmiş ve kanlı bir savaşın ardından yeni bir ulus olarak doğmuştur. Bu süreç, sömürge sonrası dönemde yaşanan en dramatik ayrılışlardan biri olarak tarihe geçmiştir. Bangladeş’in bağımsızlık mücadelesi, etnik, kültürel, dilsel ve siyasi çatışmaların bir sonucu olarak ortaya çıkmış ve uluslararası toplumun müdahalesiyle sonuçlanmıştır. Bu makalede, Bangladeş’in bağımsızlık sürecinin arka planı, 1971 Savaşı, Hindistan’ın rolü ve bağımsızlığın küresel etkileri detaylı bir şekilde incelenecektir.
Tarihsel Arka Plan: Pakistan’ın İki Kanadı
1947’de İngiliz Hindistanı’nın bölünmesiyle Pakistan ve Hindistan kuruldu. Pakistan, coğrafi olarak iki parçadan oluşuyordu:
- Batı Pakistan (Bugünkü Pakistan)
- Doğu Pakistan (Bugünkü Bangladeş)
Aralarında 1.600 km’lik Hindistan toprağı bulunan bu iki bölge, siyasi, ekonomik ve kültürel olarak birbirinden uzaktı.
Doğu Pakistan’ın Şikayetleri
- Siyasi Temsiliyet Sorunu
- Nüfusun %56’sı Doğu Pakistan’da olmasına rağmen, siyasi ve askeri güç Batı’da yoğunlaşmıştı.
- 1958’deki askeri darbe sonrası Doğu Pakistan’ın özerkliği daha da kısıtlandı.
- Ekonomik Sömürü
- Doğu Pakistan, jüt ve çay üretiminde önemli bir bölgeydi, ancak gelirler Batı’ya aktarılıyordu.
- 1970’teki Bhola Kasırgası’nda 500.000 kişi öldü, ancak merkezi hükümet yeterli yardım sağlamadı.
- Dil ve Kültür Çatışması
- 1952’de Bengal Dil Hareketi, Urdu’nun tek resmi dil olmasına karşı ayaklanma başlattı.
- “Ekushey Şubat” (21 Şubat) olayları, Bangladeş’in ulusal kimlik mücadelesinin simgesi haline geldi.
1970 Seçimleri ve Bağımsızlık Süreci
Awami Ligi’nin Zaferi ve Pakistan’ın Tepkisi
- 1970 genel seçimlerinde Şeyh Mucibur Rahman liderliğindeki Awami Ligi, Doğu Pakistan’da ezici bir çoğunluk kazandı.
- Ancak Batı Pakistanlı lider Zülfikar Ali Butto, hükümet kurulmasını engelledi.
7 Mart 1971: Mucibur Rahman’ın Tarihi Konuşması
- Rahman, Dakka’da yaptığı konuşmada, “Bu sefer mücadelemiz özgürlük mücadelesidir!” diyerek bağımsızlık çağrısında bulundu.
- Pakistan ordusu, 25 Mart 1971’de “Searchlight Operasyonu” başlatarak sivillere yönelik katliamlar yaptı.
1971 Bağımsızlık Savaşı ve Hindistan’ın Müdahalesi
Mukti Bahini: Bangladeş’in Özgürlük Savaşçıları
- Pakistan ordusuna karşı Mukti Bahini (Kurtuluş Ordusu) direnişi başladı.
- 10 milyon Bangladeşli, Hindistan’a sığındı.
Hindistan-Pakistan Savaşı (Aralık 1971)
- Hindistan Başbakanı İndira Gandhi, Bangladeş’in yanında yer aldı.
- 3 Aralık 1971’de Pakistan, Hindistan’a saldırınca tam savaş başladı.
- 16 Aralık 1971’de Dakka’da Pakistan teslim oldu.
Bangladeş’in Resmen Tanınması ve Sonrası
- 6 Aralık 1971’de Hindistan, Bangladeş’i tanıyan ilk ülke oldu.
- 1974’te Pakistan, Bangladeş’in bağımsızlığını kabul etti.
- Şeyh Mucibur Rahman, Bangladeş’in ilk başbakanı oldu, ancak 1975’te bir darbe ile öldürüldü.
Bangladeş Bağımsızlık Savaşı’nın Etkileri
İnsanlık Suçları: 1971 Soykırımı
- 3 milyona yakın Bangladeşli öldürüldü.
- 200.000’den fazla kadına tecavüz edildi.
Uluslararası Tepkiler
- ABD ve Çin, Pakistan’ı destekledi.
- SSCB, Hindistan ve Bangladeş’in yanında yer aldı.
Bangladeş’in Modern Kimliği
- Laik ve demokratik bir devlet olarak kuruldu.
- Bengal kültürü ve dili, ulusal kimliğin temeli oldu.
Bangladeş’in Mirası
Bangladeş’in bağımsızlık mücadelesi, sömürge sonrası uluslaşma, etnik kimlik mücadelesi ve uluslararası siyasetin çarpışmasının bir örneğidir. Bugün Bangladeş, ekonomik büyüme ve iklim değişikliğiyle mücadele gibi yeni sınavlarla karşı karşıya olsa da, 1971’deki direniş ruhu ulusal hafızada yaşamaya devam etmektedir.
